به گزارش «اطلاعات آنلاین» نمایشگاه عکس «سیرج» عکسهایی دیدنی از پروسه شروع تا پایان بافت یک فرش در حرم رضوی را به تصویر میکشد، امروز ۱۸ خردادماه ۱۴۰۴ در گالری موسسه اطلاعات افتتاح میشود و تا ۲۲ ماه جاری ادامه دارد. محسن زینالعابدین، عضو هیئت مدیره انجمن ملی عکاسان ایران و مدرس عکاسی در گفتوگو با «اطلاعات آنلاین» درباره این نمایشگاه گفت: همان طور که میدانید، عنوان این نمایشگاه «سیرج» است. این اسم برگرفته از مقیاسی برای سنجش تراکم گرههای فرش از لحاظ ریزباف و یا درشتباف بودن است که با نام رجشمار شناخته میشود و بیاگر تعداد گرههای بافته شده در طول یک واحد مشخص از یک رج است. این واحد مشخص به طور معمول بین هفت تا شش و نیم سانتی متر است. فرشهای حرم امام رضا (ع) در اکثر مواقع در رجشمار سی بافته شده که در اصطلاح فرش شناسان با نام «سیرج» شناخته میشود.
وی افزود: حرم مطهر امام رضا (ع) در طول سدههای گذشته همواره گنجینهای از هنرنمایی هنرمندان مختلف سرزمین ما بوده است. کاشیکاران، معماران، آینهکاران و بسیاری از هنرمندان یگر توانستهاند در این حرم نقشآفرینی کنند دیگه. یکی از مهمترین این هنرها که در حرم جایگاهی طولانی دارد، فرش دستباف است. فرش دستباف، نماد هنر ملی ایران است. در جای جای حرم مطهر این هنر مشاهده میشود. شرکت فرش آستان قدس رضوی اوایل دهه شصت با هدف تامین فرشهای حرم افتتاح شد. بیش از چهار دهه است که دست بافتههای حرم را تولید میکند. این شرکت دارای حلقههای متنوع زنجیره تولید است که در نوع خود و در کشور ما بی نظیر است. چرا که همه کارگاههای مرتبط با تولید فرش مانند بافت، رنگرزی، قالیشویی در یک مکان جمع شده است.
این عکاس درباره نمایشگاه عکس «سیرج» عنوان کرد: عکاسی از پروسه تولید فرش حدود هفت روز زمان برد. هفت روز در کارگاههای مختلف شرکت فرش آستان قدس رضوی در روستای «کنه بیست» در نزدیکی شهر مشهد از مراحل مختلف تولید فرش عکس تهیه شده است.
این دانش آموخته رشته فرش اظهار داشت: از زمان دانشجویی عکاس خبری هم بودم. به دلیل رشتهای که در آن تحصیل میکردم، عکاسی از فرش دستباف برای من جذاب شد. این روند منجر به برگزاری سه دوره دو سالانه عکس فرش دستباف ایران شد. رویدادهای دیگری که در این حوزه داشتهام و پیوند عکاسی و فرش برای من طی چهارده سال گذشته همیشه خوشایند بوده و منجر شده است تا بیش از چند هزار فرش دستباف ایران راعکاسی کنم و مجموعهای ماندگار از مناطق مختلف ثبت کنم.
این مدرس رشته عکاسی با اشاره به چالشهای انجام پروسه عکاسی از فرشهای دستباف حرم امام رضا (ع) گفت: زمانی که این پروژه کار شد اواخر همه گیری ویروس کووید ۱۹ بود. در آن زمان علاوه بر ازدحام جمعیت در حرم با موضوعات دیگری مانند اینکه مردم ماسک بر چهره داشتند، روبرو بودیم. با توجه به ماندگاری پروژه بسیاری از عکسها غیر قابل استفاده شد. همچنین با توجه به محدودیتهای حرم برای عکاسی حرفهای تصاویری که مد نظر ما بود را نتوانستیم ثبت کنیم. با همه این چالشها لطف امام رضا (ع) همکاری خوب خادمین حرم به خصوص خادمینی که در قسمت تامین و نگهداری فرشها فعالیت میکردند سبب شد که در نهایت پروسه عکاسی از فرشهای دستباف حرم رضایت بخش باشد.
وی در پاسخ به این سؤال که عکاسی از فرشهای دستباف چگونه میتواند در حفظ و نگهداری این هنر کمک کند، گفت: عکس به عنوان یک رسانه جنبه استنادی قوی دارد. عکاسی از یک فرش دستباف یا عکاسی از مراحل تولید آن سبب میشود تا در آثار در تاریخ ماندگار شود. گرچه تولید فرش دستباف در ایران قدمت طولانی دارد اما بسیاری از آثار در همین دهههای اخیر که نفیس و منحصر به فرد بودند بدون ثبت در تاریخ از کشور خارج شدهاند و عکسی از آنان در دسترس نیست. عکاسی از هنرهای مختلف از مانند فرش دستباف نه تنها سبب میشود تا در آینده این هنر مورد بررسی آیندگان قرار گیرد، بلکه؛ میتواند در حوزه تبلیغات و جذب سرمایهگذاری سودمند و اثربخش باشد.
زینالعابدین در ادامه افزود: سهم صادرات فرش دستباف ایران در اوایل دهه ۷۰ شمسی اعداد شگفتانگیزی را نشان میداد اما این روند در سالهای اخیر رو به کاهش است. یکی از دلایلی که کمتر به آن پرداخته شده را میتوان عدم تبلیغات مناسب در این زمینه دانست. تبلیغات شایسته درباره فرش دستباف میتواند از راه عکاسی و بارگذاری آن در صفحات مجازی باشد.
وی در خصوص ویژگیهای نمایشگاه «سیرج» عنوان کرد: گرچه در گذشته جشنوارهها و دوسالانههایی در حوزه فرش دستباف ایرانی برگزار شده بود، اما این نوع عکاسی از فرشهای دستباف حرم برای نخستین بار بود که در آستان قدس رضوی اتفاق میافتاد. گالری اطلاعات میزبان نمایشگاه عکس «سیرج» است. این گالری دارای ویژگی های منحصر به فردی مانند دارا بودن نور خوب و طبیعی است. علاوه بر نور مناسب خورشید دارای نورپردازی مناسب و حرفهای است.
بر اساس این گزارش، نمایشگاه عکس «سیرج» یکشنبه ۱۸ خرداد ماه ساعت ۱۸ افتتاح میشود و تا ۲۲ خردادماه ادامه دارد. علاقمندان میتوانند در روزهای برگزاری این نمایشگاه از ساعت ۱۱ تا ۱۹ به آدرس بلوار میرداماد، خیابان مصدق (نفت جنوبی) گالری موسسه اطلاعات مراجعه کرده و از این نمایشگاه که برای نخستین بار مراحل تولید فرشهای دستباف حرم رضوی را به تصویر کشیده است، بازدید نمایند.
